Jacques Van Keymeulen

Op zaterdag 10 februari 2018 werd in de raadzaal van het stadhuis van Hasselt de Klankleer van het Hasselts voor­ge­steld. Deze bijna 800 pagina’s tellende publicatie is het resultaat van een heus monnikenwerk door auteur Marco Clerinx die hiervoor op de mede­werking van Xavier Stae­lens mocht rekenen. Op Marco’s palmares staan ook al een vernieuwde uitgave van de Dieksjenèèr van ʼt (H)essels en de Grammèèr van ʼt (H)essels. Met deze klankleer plaatst Marco Clerinx, die ook voorzitter van Veldeke Hasselt vzw is, de kroon op een driedelige boekenreeks over het Has­selts dia­lect:

– Dieksjenèèr van ʼt (H)essels (Woordenboek van het Hasselts);

– Grammèèr van ʼt (H)essels (Grammatica van het Hasselts);

– Klankleer van het Hasselts.

In haar gelegenheidswoordje feliciteerde cultuurschepen Karolien Mondelaers de auteur voor dit initiatief en voor het tijdrovende opzoekingswerk dat hij aan deze publicatie besteedde. Vervolgens lichtte Xavier Staelens de inhoud toe waarna Monique Cox een dankwoord voor de auteur in dichtvorm uitsprak. Tot slot plaatste Marco Clerinx nog enkele kanttekeningen bij het opzet van zijn boek en bedankte zijn echtgenote Gerda en Xavier Staelens voor hun gewaardeerde medewerking.

Onontbeerlijk voor de Hesselse lessen

 Vermits sinds de jaren zeventig van vorige eeuw meer en meer ouders hun kinderen niet langer in het dialect opvoedden, groeiden er generaties Hasselaren op die geen of weinig “Hessels” kunnen spreken. Zorgen dat dit dialect blijft bestaan, kan slechts op één manier, na­me­lijk een nieuwe lichting Hesselssprekenden creëren. Maar omdat ze het dialect niet in hun thuis- of werksituatie kunnen oppikken, is het aanleren ervan vrijwel alleen nog door het volgen van lessen mo­ge­lijk.

We laten auteur Marco Clerinx hierover even aan het woord:

Mijn hoofdbedoeling voor een heruitgave van de “Grammèèr”, het samenstellen van een meer gebruiksvriendelijke “Dieksjenèèr” en tenslotte de “Klankleer” was om handboeken aan te rei­ken die onontbeerlijk zijn om het Hessels op een doeltreffende wijze aan te leren. In de jaren tachtig heeft Xavier Staelens de “Dieksjenèèr” uitgebracht en enkele lessenreeksen gegeven. In het najaar van 2011 ben ikzelf gestart met lessenreeksen die 11 avonden van telkens 2 uur omvatten. Door de jaren heen hebben een honderdtal personen deze lessen gevolgd. Enkele weken geleden nog werd de elfde lessenreeks met een schriftelijk examen afgerond, waarna 10 geslaagde cursisten het felbegeerde diploma van “Bachelor in Hesselse stejdes” kregen uitgereikt.

 Klankleer: Praktisch

De “Klankleer van het Hasselts” wordt uitgegeven door Veldeke Hasselt vzw. Deze in 2002 opgerichte vereniging ijvert voor het behoud, de bescherming en promotie van het Hasselts dialect. Het boek is verkrijgbaar bij de Standaard Boekhandel tegen de prijs van €29,50.

 Korte inhoud “Klankleer van het Hasselts”

Voorwoord en inleiding  1

Hoofdstuk I  Spelling  7

Hoofdstuk II  Klinkerverandering  24

Hoofdstuk III  Ontronding  79

Hoofdstuk IV  Verkorting  131

Hoofdstuk V  Klinkerverlenging  178

Hoofdstuk VI  Medialisering  226

Hoofdstuk VII  Nasalisering  238

Hoofdstuk VIII  De svarabhaktivocaal  253

Hoofdstuk IX  Verdoffing tot sjwa (doffe e)  270

Hoofdstuk X  Diftongering  279

Hoofdstuk XI  Eigen Hasseltse fonemen  304

Hoofdstuk XII  Klemtoon  317

Hoofdstuk XIII  Sleep- en stoottoon  340

Hoofdstuk XIV  Assimilatie  488

Hoofdstuk XV  Sandhi  529

Hoofdstuk XVI  De eufonische n  567

Hoofdstuk XVII  Mouillering  627

Hoofdstuk XVIII  Verspringing of metathesis  644

Hoofdstuk XIX  De al dan niet uitgesproken h  652

Hoofdstuk XX  Wegval van de eind-t  664

Hoofdstuk XXI  Andere verschijnselen  685

Hoofdstuk XXII  Weggevallen, vervangen en toegevoegde lettergrepen  720

Bibliografie  739

Korte inhoud  759